Het Internationaal statuut van de Rechten van de Mens is een collectie van drie teksten die de rechten en vrijheden van individuen zijn vastgelegd. Ze zijn gemaakt door de Verenigde Naties tussen 1948 en 1966. Deze rechten zijn van toepassing op elk mens. Tegelijkertijd is er discussie over hoeveel invloed deze teksten werkelijk hebben.

Deze teksten zijn relevant voor activisten om twee redenen. Ten eerste geven ze ons het recht om deel te nemen aan de politiek, bijvoorbeeld door middel van de vrijheid van vereniging. Daarnaast beschermen ze ons van autoriteiten, zoals het recht op privacy.

Het Internationale Statuut van de Rechten van de Mens bevat twee verdragen: de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens (UVRM), het Internationaal Verdrag inzake Burgerrechten en Politieke Rechten (IVBPR), en het Internationaal Verdrag inzake economische, sociale en culturele rechten. De eerste twee zijn erg relevant voor activisten, de derde niet. Dit ‘statuut’, ofwel deze drie documenten, zijn alleen niet juridisch bindend (Australische Mensen Rechten Commissie). Toch betekend dit niet dat ze niet belangrijk zijn.

“Everyone is entitled to all the rights and freedoms set forth in this Declaration, without distinction of any kind” (origineel)

‘’Iedereen valt onder alle rechten en vrijheden die in deze Verklaring staan, zondere enige onderscheid te maken'' (vertaling)

Universal Declaration of Human Rights (Article 2)

Achtergrond #

Waarom het er toe doet #

Vanuit een juridisch perspectief moet elk land ons de mogelijkheid geven om overtredingen van de IVBPR aan te kaarten. Dit betekend dat je een autoriteit verantwoordelijk kan stellen wanneer je denkt dat die dit deel van Het Internationaal Statuut van de Rechten van de Mens heeft overtreden. Niet alle landen volgen deze verplichting, en er staan ook een aantal uitzonderingen in de teksten zoals een “openbare noodtoestand” waarbij een land deze regels mag breken.

Vanuit een abstracter perspectief is te beargumenteren dat mensen rechten invloed hebben om hun status als een ‘internationale norm’. Ze zijn wijd geaccepteerd als legitiem, wat betekend dat ze invloed hebben op wat als acceptabel gezien wordt.

Denk bijvoorbeeld aan een democratie: zelfs de meest ondemocratische regimes in de wereld doen alsof ze democratisch zijn ('Democratische Volksrepubliek Korea', iemand?). Mensen rechten worden behandeld op een vergelijkbare manier; politici en landen in het algemeen willen niet bekend staan om mensen rechten schendingen - onder hun eigen inwoners of elders op de wereld. Wij activisten kunnen dit in ons voordeel gebruiken.

Kritiek #

Onder progressieve activisten zijn er meer bedenkingen over het Statuut van de Rechten van de Mens dan alleen het feit dat het niet juridisch bindend is. Ten eerste is de taal totaal niet inclusief, de teksten gebruiken regelmatig het mannelijke voornaamwoord “hij” wanneer er vermoedelijk gesproken wordt over mensen in het algemeen. Daarnaast is er veel kritiek over of ze niet te westers of eurocentrisch zijn (anon 2014; Pandey 2016; Saghaye-Biria 2018). Veel experts en activisten benadrukken dat ze zijn gemaakt door westerse landen of westerse problemen op te lossen, dat er ook andere culturen bestaan wordt genegeerd.