Op deze pagina leggen we uit wat activisme is. We laten zien dat iedereen een activist kan zijn. Ook al noem je jezelf misschien geen ‘activist’, wij denken dat dit handboek nuttig kan zijn voor iedereen die maatschappelijke verandering teweeg wil brengen.

Beschikbaar in andere talen: English, Français

Wat is een activist? #

In de basis betekent activisme dat er actie wordt ondernomen om sociale verandering teweeg te brengen. Het is duidelijk dat dit erg vaag is. We zijn het er waarschijnlijk allemaal over eens dat het bijwonen van een klimaatprotest activisme is, maar hoe zit het met stemmen? Biologische voeding kopen? Kritiek hebben op collegas in machtsposities? Al deze dingen zijn gebruikt als tactiek om sociale verandering te creëren. Maar is het activisme?

Om dit te bepalen, hebben we in de rest van het artikel over de volgende vraag: Welke acties vallen onder activisme? Sommige mensen zijn hier heel strict in, en anderen hebben een bredere definitie.

Brede defitities van activisme #

Mijn definitie van activisme is het volgende: de praktijk van het aanpakken van een probleem, welk probleem dan ook, door de machthebbers uit te dagen.

- Anjali Appadurai (vertaald)

In het bovenstaande citaat definieert klimaatrechtvaardigheidsactivist Anjali Appadurai activisme als een uitdaging voor autoriteit. In dezelfde Ted Talk noemt ze het voorbeeld van een arts-assistent die klaagt over de medische wanpraktijken van senior-artsen als activisme. Dit is een zeer brede definitie die een aantal vragen oproept. Afhankelijk van je interpretatie kan het bijvoorbeeld wel of niet betekenen dat je winkelen kunt gebruiken als een vorm van activisme - een controversieel debat in linkse en milieubewegingen. Dit is waar ons voorbeeld van biologisch winkelen om de hoek komt kijken.

Winkels moeten niet alleen een plek van onderdrukking zijn, maar ook van verzet - omdat ze de belangrijkste plek van het leven zijn.

- Neal Lawson (vertaald)

In dit artikel van The New Internationalist debatteren twee activisten over de vraag of winkelen een vorm van activisme moet zijn. Enerzijds wordt betoogd dat het in een samenleving waar winkelen zo belangrijk is, essentieel is om er een plaats van activisme van te maken. Aan de andere kant wordt beweerd dat als we de samenleving willen veranderen, we de wortel van het consumentisme moeten doorgronden door alternatieven te creëren en te gebruiken. Dit debat is grotendeels strategisch, in plaats van definitie, maar het is een interessant inzicht in de verschillende opvattingen over wat 'activisme' kan en zou moeten omvatten.

Stricte definities van activisme #

Activisme is actie ten behoeve van een zaak, actie die verder gaat dan wat conventioneel of routine is.

- Brian Martin

Een populaire, engere definitie van activisme is dat het alleen onconventionele acties omvat. Maar, zoals Brian Martin zegt: "de grens tussen activisme en conventionele politiek is vaag en hangt af van de omstandigheden". Het is bijvoorbeeld niet meteen duidelijk waarom Martin lobbyen als conventioneel beschouwt (althans in representatieve democratieën), maar niet als protesten. Terwijl Martin stelt dat 'activisme' alleen onconventioneel is, beweert de volgende definitie het tegendeel.

Activisme "past in deze samenleving en daagt het niet uit - activisme is een geaccepteerde vorm van afwijkende meningen.

- Anonieme auteur, libcom

In dit anonieme Libcom-artikel verwerpt de auteur de term 'activisme' gedeeltelijk omdat het alleen acties omvat die als acceptabel worden beschouwd. Terwijl Martin stelt dat 'activisme' alleen actie omvat die buiten de conventies valt, stelt deze auteur dat het een problematisch concept is, juist omdat het er niet in slaagt om het conventionele uit te dagen. Dit artikel wordt hieronder besproken in relatie tot de term ‘activist’.

Wat wij met activisme bedoelen #

Voor ons betekent activisme collectieve, grassroots, inspanningen om verandering te creëren.

- Activist Handbook

Het is duidelijk dat er veel verschillende interpretaties van 'activisme' zijn, en soms spreken ze elkaar tegen. Bij Activist Handbook gebruiken we dit woord veel, dus wat bedoelen we ermee? De beste manier om deze vraag te beantwoorden, is na te denken over de activiteiten die onze website moet ondersteunen. Voor ons betekent activisme collectieve inspanningen om verandering te creëren vanaf de basis. Met collectief bedoelen we een willekeurig aantal mensen die samenwerken. Je hoeft geen expert te zijn om aan 'activisme' te doen, en je hoeft niet te definiëren als een 'activist' om verandering te creëren. Dit artikel is een voorbeeld van activisme - een collectieve daad van een aantal gewone mensen die verandering willen creëren.

Wie doet er aan activisme? #

Activisme: een problematische term? #

Ik denk niet dat het woord activist zou moeten bestaan.

- Saffiyah Khan

Een 'aactivist' is iemand die aan activisme doet. Daarom wordt over de term gedebatteerd om veel van dezelfde redenen als 'activisme', en nog veel meer.

Om de eerdere bespreking van dit anonieme libcom-artikel voort te zetten, betoogt de auteur dat 'activist' alleen van toepassing is op zelfgedefinieerde 'experts' van sociale verandering, die een aantal problemen hebben (waarvan er hier slechts enkele worden behandeld). Ten eerste sluit dit de overgrote meerderheid van de mensen uit van het creëren van sociale verandering. Ten tweede scheidt het de activist van hun gemeenschap, door hen te framen "als op de een of andere manier bevoorrecht of geavanceerder dan anderen in [hun] waardering voor de noodzaak van sociale verandering". Ten slotte stellen ze dat het begrip van de 'activist' vaak wordt geassocieerd met lijden en zelfopoffering, wat activisme ellendig maakt en de activisten verder gescheiden maakt van degenen die worden gezien als een dergelijk offer.

Saffiyah Khan maakt een soortgelijk argument in deze TEDx-talk getiteld "Be active, not an activist". Ze stelt: "Ik denk niet dat het woord activist zou moeten bestaan". Khan stelt dat iedereen betrokken en actief moet zijn bij wat er in hun gemeenschap gebeurt, zodat we geen specifieke term nodig hebben om degenen die actiever zijn te beperken.

Ons antwoord: Haal de ‘expert’ uit ‘activisme’ #

We willen 'activist' helpen herdefiniëren tot een term die iedereen kan omvatten die collectief wil werken aan sociale verandering.

- Activist Handbook

Bij Activist Handbook zijn we het eens met de motivatie achter het argument van Khan; iedereen zou actief moeten zijn, en we moeten bewust vermijden mensen uit te sluiten van actief zijn. Maar we denken dat 'activist' een nuttige term is voor mensen die verandering proberen te creëren. We willen 'activist' helpen herdefiniëren tot een term die iedereen kan omvatten die collectief wil werken aan sociale verandering. Je hoeft geen expert te zijn en je hoeft niet elke minuut te besteden aan 'activisme'. Je moet gewoon iemand zijn die samen met andere mensen verandering wil creëren.

Voel je je een activist? #

Het persoonlijke is politiek #

Een van de eerste dingen die we in deze [discussie]groepen ontdekken, is dat persoonlijke problemen politieke problemen zijn. Er zijn op dit moment geen individuele oplossingen en alleen collectieve actie kan tot een gezamenlijke oplossing leiden.

- Carol Hanisch

Mensen op de planeet worden er routinematig door het publieke discours van overtuigd dat de situatie waarin ze zich bevinden onvermijdelijk is, en dat het lijden dat ze voelen hun eigen probleem is, maar wij weten beter. Organiseren rond activisme helpt mensen zich te realiseren dat persoonlijk lijden een onderdeel is van een grotere collectieve strijd en dat de waarheid geen objectieve natuurtoestand is die losstaat van onze gedeelde ervaringen. Mensen die aan activisme doen, eisen hun eigen keuzevrijheid terug om te beslissen in wat voor wereld ze willen leven. Activisme helpt ons de kloof te overbruggen tussen wat er moet gebeuren en wat onze regeringen bereid zijn te doen, zodat we een waardig leven kunnen leiden.

Verandering is de overwinning van het volk #

Relatief kleine groepen mensen kunnen door activisme een sterke maatschappelijke impact hebben. Black Lives Matter en #MeToo zijn slechts twee van de meest recente historische voorbeelden die de manier hebben veranderd waarop we denken over identiteit, ras, geslacht en wat als acceptabel gedrag wordt beschouwd in relatie tot de mensen die met die identiteiten leven. Erica Chenoweth deed een onderzoek naar geweldloze protesten tussen 1900 en 2006 en ontdekte dat elke sociale beweging die erin slaagde meer dan 3,5 procent van de bevolking te mobiliseren erin slaagde een dictatuur omver te werpen*.

Het belang van je stem #

Spreken en luisteren zijn een vorm van psychische ademhaling.

- Carol Gilligan

Je leeft misschien in een zogenaamde 'democratische staat', maar hoeveel invloed heb je eigenlijk op de politieke realiteit? Luisteren mensen die je belangen bij de overheid vertegenwoordigen wel naar je wensen? En hoe vaak luister je ernaar? Vertegenwoordigd zijn is niet hetzelfde als een stem hebben. Mensen wiens taak het is om voor anderen te zorgen via reeds gevestigde (overheids-, onderwijs-, medische, economische enz.) instellingen, interpreteren vaak de behoeften van de mensen aan wie ze geacht worden diensten te verlenen verkeerd. Activisme geeft ons een platform om te vechten voor gemeenschappelijke belangen wanneer onze vertegenwoordigers ons in de steek laten.

Voetnoten #

*Mogelijk biased. Research was funded by the U.S. State Department

References #

• What is activism? Anjali Appadurai at TEDxYouth@Biddeford [English, video] by Anjali Appadurai (2013)
• Argument: Can shopping be a form of activism [English, article] by Neal Lawson and Ruth Potts (2013)
• Activism, social and political [English, chapter of book] by Brian Martin, in Encyclopedia of Activism and Social Justice by Gary L. Anderson and Kathryn G. Herr (2007, p.19-27)
• Be active, not an activist | Saffiyah Khan | TEDxYouth@Brum [English, video] by Saffiyah Khan (2017)
• Give up activism [English, video] by Anonymous (2005)
• The Personal Is Political [English, article] by Carol Hanisch (1969)
• Shifting the Power Paradigm with Carol Gilligan [English, video] by Acumen (2019)
• The success of nonviolent civil resistance: Erica Chenoweth at TEDxBoulder [English, video] by Erica Chenoweth (2013)